Een boom met nep-fruit

door Sandra Ruyling

Eén van mijn eerste ervaringen met symbooldrama is van een jongen, oudste kleuter, die werd aangemeld met gedragsproblemen en zorgen over zijn hechting aan pleegouders. Pleegouders en school geven aan dat ze nooit echt tot hem door lijken te kunnen dringen en vat op hem kunnen krijgen. Er is al behandeling en onderzoek geweest zonder resultaat. Ondanks benedengemiddelde intelligentie zijn er zorgen over zijn niveau. Op het ene moment lijkt het of hij enorme achterstanden heeft, nog niet tot 10 kan tellen en de kleuren niet kent. Op het andere moment kan hij dat allemaal weer wel. Verder zijn er regelmatig momenten dat hij liegt. Wat belangrijk is over zijn voorgeschiedenis is dat hij opgroeit bij pleegouders. Hij woont daar al vanaf zijn geboorte. Tijdens de zwangerschap werd duidelijk dat hij niet bij zijn moeder en vader kon blijven. Daar was sprake van veel huiselijk geweld en zijn ouders raakten door hun eigen problemen regelmatig de kluts kwijt. Alle volwassenen om hem heen willen graag ‘echt’ contact met hem, hem beter kunnen begrijpen, zodat ze hem ook beter kunnen helpen.

Ik ontmoet deze jongen in de spelkamer en vraag hem om zich een boom voor te stellen.

Hij ziet een boom voor zich die op een plek staat midden in het bos waar het heel donker is. Het is geen fijne plek vertelt hij. En, gaat hij verder, dat wisten de mensen. Daarom gingen die mensen de boom omhakken en hem op een plek zetten aan de rand van het bos, in het licht. Dat is een fijne plek. Maar nu heeft de boom geen wortels meer dus ze moeten hem wel heel goed vastlijmen. Als hij kijkt naar de bladeren ziet hij dat in de boom ook fruit hangt.

Bij het tekenen tekent hij een boom, eigenlijk zonder boven- of onderkant. Het is een dikke streep met zijtakken waar allemaal gekleurde bolletjes aan hangen. Hij vertelt daarover dat dat de vruchten zijn. Maar, merkt hij op, het is nep-fruit. Dat weten de anderen niet en de boom doet net of het allemaal echt is, maar het is dus nep. Maar in dat nep-fruit zit ook het echte fruit. Dat moest de boom verborgen houden en aan niemand laten zien. Want anders kon het namelijk gestolen worden. En dat wilde de boom natuurlijk niet. De boom had er iets slims op bedacht.  Hij verborg het fruit door er nepfruit overheen te doen. En daardoor vond niemand het meer interessant om het te stelen. Zo bedonderde de boom de omgeving een beetje die van niets wist.

Ik was wat overdonderd en geraakt door de kracht van de symboliek. Hoe treffend hij op symbolische wijze zijn levensgeschiedenis en problemen in de dagdroom van de boom weergeeft.  Een boom die, ondanks de hulp van buitenaf (met sterke lijm), nog niet goed gehecht lijkt en er niet op lijkt te kunnen vertrouwen dat mensen ook goede dingen met hem voor kunnen hebben. Het moet nog verhuld en beschermd blijven. Het doet me denken aan de uitdrukking ‘een beeld zegt meer dan 1000 woorden’. Zo krachtig kan een dagdroom de binnenwereld weergeven.