Inleiding
Over individuele behandeling met Symbooldrama is veel geschreven. Maar over Symbooldrama met gezinnen, ouders, partners, of groepen vind ik minder literatuur. Één boek en drie artikelen is de oogst uit mijn boekenkast. Welke thema’s vinden de auteurs belangrijk wanneer zij bij meerdere personen Symbooldrama inzetten?
Partnerrelatie therapie
L.Kottje-Birnbacher beschrijft in een lezing1 hoe zij Symbooldrama gebruikt in de partnerrelatie-therapie. Zij vindt Symbooldrama een goede methode om te werken met partners. De Symbolen bieden bij imaginatie ruimte om nieuwe gedragingen te onderzoeken, reacties van de ander te testen en nieuwe grenzen te verkennen. Bovendien werken de opgeroepen beelden vaak sterker door bij de partners.
Zij noemt een aantal geschikte motieven:
- Gewenste vakantie (plek): biedt ruimte voor herinneringen, geeft een idee over eventuele relationele problematiek.
- Gemeenschappelijke boottocht: omgaan met nabijheid.
- Wandelen om een meer (Partners worden gevraagd gescheiden om links- of rechtsom om een meer te lopen): loslaten en betrokkenheid.
- Gemeenschappelijke tandemtocht: leiden en geleid worden.
- Een huis of kasteel bezoeken: interesse in levensgebieden, afstemming in verkenning.
- Elkaar ontmoeten als kind op een kinderspeelplaats: vroeg kinderlijke herinneringen, probleemloos plezier met elkaar hebben.
- Een gemeenschappelijk bloemboeket: afstemming en persoonlijkheid.
- Bomen: vitaliteit, ruimte innemen (in elkaars schaduw staan).
- Kledingmagazijn van een theater: experimenteren met diverse kleding en hoe de ander je dan ziet.
Edda Klessmann beschrijft de volgende werkwijze: Iedere partner schetst zijn beginbeeld. De therapeut vraagt om de beelden op elkaar af te stemmen, zodat er een gemeenschappelijk vertrekpunt voor de dagdroom ontstaat. In dit proces gaat het om autonomie, samenwerking, verbinden en afgrenzen. Deze ordening in interventies wordt vaak gevolgd bij Symbooldrama met meerdere cliënten.
Gezinstherapie
Edda Klessmann komt in haar artikel2 over gezinstherapie tot andere motieven. Zij werkte veel met gezinnen waarvan een gezinslid anorexia had. Daarbij ligt de nadruk meer op ruimte maken in het gezin om de eigen identiteit meer tot zijn recht te laten komen. Bij Symbooldrama gebruikte zij daarvoor met succes de thema’s:
- Een gemeenschappelijk huis
- Beek
- Drie bomen
- Wandelen rond een meer
Het gaat bij haar in de dagdromen om de separaties waarbij het huis de eigen accenten van de cliënten laat zien, de beek een overgestoken grens kan worden, en de drie bomen uitnodigen verschillen in het gezin te verbeelden.
Ouder-kind therapie
Truus bakker beschrijft in een lezing3 hoe Symbooldrama met ouder en kind de mogelijkheid biedt representaties van onbewuste en bewuste gevoelens, ervaringen, conflicten en mogelijkheden te symboliseren. Zij werkte veel met adoptiekinderen. In het werken aan de relatie tussen ouder en kind is het leren omgaan met ruimte innemen en het gevoel van veiligheid een belangrijk aandachtspunt. Daarvoor moeten ouder en kind een gevoel van ruimte en veiligheid ervaren. Truus Bakker benadrukt dat om die ervaren ruimte en veiligheid mogelijk te maken de therapeut zo min mogelijk verwachtingen moet uitstralen.Zoals in de oorspronkelijke Freudiaanse therapie stelt de therapeut zich als een onbeschreven blad op zodat er veel ruimte is voor projectie. Als gebruikte thema’s noemt zij:
- Boom
- Dier
- Oerwoud
- Berg
- Moeras
Groepstherapie
L.Kottje-Birnbacher en U. Sachse4 sommen een aantal thema’s op voor groepstherapie:
- Een excursie met een kar/wandeling met picknick: Relatief conflictvrij onderwerp.
- Tocht op een vlot: Beperkte ruimte, onvoorspelbare elementen.
- Ballonvaart: Ook hier de thema’s ‘nabijheid’ en ‘onvoorspelbare elementen’.
- Bergbeklimmen: Actieve betrokkenheid, streefniveau.
- Dierentuin/Kermis/ Carnaval: Behoefte om uit te leven.
De auteurs noemen nog een hele reeks thema’s die niet verder zijn uitgewerkt maar wel interessant zijn zoals o.a. ‘grot verkennen’, ‘jungle expeditie’, ‘tentenkamp’.
Tenslotte
Ik heb geen artikel gevonden over dagdromen met ouders over hun ouderrol en hun relatie met de kinderen. Het komt in de buurt van partnerrelatie-therapie maar het doel en de thema’s zijn anders. Hopelijk inspireert deze blik in mijn boekenkast je om verder op zoek te gaan naar meer informatie over Symbooldrama met meerdere clienten.
Literatuur
1 Partnerrelatie therapie d.m.v. symbooldrama L.Kottje. Noordwijk congres 1990
2 Symbooldrama bij jeugdigen: individuele of gezinstherapie. E.Klessmann Noordwijk congres 1990
3 Dagdromen met ouder en kind T. Bakker. Utrecht congres 1999
4 Gruppenimagination H.Leuner e.a. Stuttgart 1986