Wie is Karen Heloma Lugt?
Ik ben maatschappelijk werker en ben na een voortgezette masteropleiding in 1999 bij de ambulante jeugd GGZ gaan werken. Daar heb ik onder meer de opleiding symbooldrama gevolgd en later de opleiding tot systeemtherapeut. Momenteel werk ik veel met ouders en kinderen die vastlopen in de opvoeding door trauma, eetstoornissen en andere psychiatrische problematiek.
1. Hoe ben je met symbooldrama in aanraking gekomen?
Bij GGZ Delfland heb ik heel prettig samengewerkt met een symbooldramatherapeut die het kind zag, waarvan ik de ouders sprak. Ik merkte dat deze vorm van speltherapie goed aansloot bij de trauma die er vaak in het gezin had plaatsgevonden. Ik vind het een heel mooie en zachte manier om nare gebeurtenissen te verwerken, niet alleen met het kind maar ook met de ouders die voor het kind moeten zorgen. De kracht van de symbolen en hoe dit blijft nawerken bij degene die de symbooldrama ondergaan heeft, vind ik nog steeds heel bijzonder om te ervaren.
2. Bij welke problematiek zet jij vooral symbooldrama in?
Symbooldrama gebruik ik regelmatig bij jongeren. Met name gaat het om jongeren die nare ervaringen hebben meegemaakt, en daar niet zo goed bij kunnen komen qua gevoel, er nog veel ongemak of onveiligheid bij ervaren. Het voordeel van symbooldrama is de veiligheid die het geeft. Ik merk gretigheid bij kinderen om door te gaan met dagdromen als ze merken dat ze in mij een veilige medestander bij hun dagdroom ervaren. De beweging die ik heb ervaren in de dagdromen gaf vaak ruimte tot meer verandering dan wanneer ik alleen op cognitief niveau bezig was.
Tegenwoordig zet ik symbooldrama meer in bij ouders en gezinnen die ik behandel. Het is daarbij een mooi middel om hen op een andere manier naar zichzelf en hun gezin te laten kijken dan alleen via gesprekstherapie. Ik vind het altijd wel spannend om een dagdroom voor te stellen aan een gezin, omdat ik soms weerstand ervaar om zich hier als gezin aan over te geven. Ik geef dan mijn voorstel om een dagdroom te doen niet op, maar haal tegelijkertijd ook informatie uit het bespreekbaar maken van de weerstand van ieder. Hierbij ervaar ik voordeel van de combinatie van beide opleidingen, symbooldrama en systeemtherapie. De combinatie geeft een mooie ingang tot meer non verbale creatieve therapeutische interventies in de gezinsgesprekken.
3. Wat is een dagdroomervaring die je nog steeds bijblijft?
Er zijn meerdere dagdroomervaringen die mij zijn bij gebleven, maar als ik er één moet kiezen is het de dagdroom van een 17 jarige jongen die eerst niets van therapie moest weten. Hij voelde zich destijds onder druk gezet door Bureau Jeugdzorg om in therapie te gaan vanwege agressie en gedragsproblemen in relatie tot zijn moeder. Hij gebruikte regelmatig wiet. Met zijn vader had hij geen contact meer door een nare scheiding met huiselijk geweld.
Na mijn uitleg over symbooldrama wil hij het wel een keer proberen. Ik stel voor om te beginnen met een boom. Hij ziet een oude eik voor zich met een versleten stam. De eik heeft een rond bladerdak waarin een stukje bruin aanwezig is. In de eik zit een fazant verscholen die hem doet denken aan een fazant die zijn vader vroeger in zijn tuin had lopen. Ook ziet hij een gat in de boom en staat zijn boom schuin. Eromheen staan allemaal saaie bomen die daar net gepland lijken te zijn.
Hij was verbaasd dat hij deze beelden zo scherp voor zich had gezien en begon al snel te tekenen. Het viel mij op hoe veel rust hij had tijdens het tekenen en hoe hij na afloop zelf allerlei interpretaties deed van wat hij had ervaren. Zo gaf hij aan dat de kruin van de boom zijn brein voorstelde en een stukje bruin was door zijn vele wietgebruik. De fazant deed hem denken aan hoe hij een periode graag bij zijn vader kwam en hoe leuk zijn vader zijn fazant vond in zijn tuin. Ook viel hem op dat de bomen allemaal hetzelfde waren om hem heen en dit deed hem denken aan het dorp waar hij woonde. Iedereen weet alles van elkaar en de sociale controle is groot. Dit benauwde hem en gaf hem een gevoel van zich te willen onderscheiden van de norm die er in zijn dorp gold om niet te veel op te vallen.
Na deze eerste ervaring was het voor hem geen punt om de week erop terug te komen. Vervolgens heb ik hem nog veelvuldig gezien en heb ik veel dagdromen met hem gedaan. Hij ontdekte dat het in zijn binnenwereld veel rijker met inzichten was dan hij eerder voor mogelijk had gehouden. De beelden maakten merkbaar veel indruk op hem en hielden hem ook tussen de sessies bezig. Hij vond het duidelijk prettig dat we tijd namen voor zijn tekeningen en ik denk dat hij zich door de insteek van symbooldrama voor het eerst echt gezien voelde.
Ook mijn eigen dagdromen tijdens de opleiding en leertherapie bij Margret hebben veel indruk op mij gemaakt. Het rijke van de beelden en vooral wat er op gevoelsniveau met mij gebeurde vond ik zeer waardevol en gaf mij meer diepgang dan cognitieve therapie. Ik kan mij nog steeds beelden van toen voor de geest halen die me nu nog aan het denken zetten.
4. Zou je collega’s aanraden zich hierin te scholen, en waarom wel/niet?
Ja, ik zou het collega’s zeker aanraden al vind ik het niet bij iedereen passen. Ik denk dat collega’s die behoefte hebben om naast andere therapieën ook ervaringsgericht te werken er het meest profijt van hebben en dan zie ik ook mooie dingen gebeuren. Bij mijn instelling (GGZ Delfland) is er meer ruimte gekomen om naast CGT ook andere vormen van therapie aan te bieden. Ik vind het persoonlijk erg prettig om een veelzijdig team te hebben waarbij je verschillende vormen van therapie kan aanbieden.
5. Wat is je hartewens mbt symbooldrama?
Dat het een breder draagvlak krijgt bij instellingen en dat er vaker bij de intake al aan gedacht wordt het in te zetten bij verschillende klachten en/of diagnostiek. Ik merk gelukkig dat er een positieve ontwikkeling is binnen mijn eigen instelling om meer mensen op te leiden in non-verbale, creatieve en systeemtherapieën. Ik hoop dat deze ontwikkeling zich doorzet en dat niet opnieuw de fout gemaakt wordt om het weg te bezuinigen als er financiële problemen zijn.
De volgende keer wil ik graag Cora Nieuwdorp het woord geven, omdat zij met veel passie symbooldrama toepast en ik nieuwsgierig ben naar haar ervaringen.